Podsumowanie rynku energii elektrycznej w 2020 r.

Agencja ds. Współpracy Organów Regulacji Energetyki (z. ang. ACER) opublikowała coroczny raport podsumowujący działalność europejskiego rynku energii elektrycznej. 

W ocenie Agencji  rynki energii elektrycznej stoją w obliczu bezprecedensowych zmian w kontekście procesów globalnej dekarbonizacji przy  jednoczesnym zapewnieniu bezpieczeństwa dostaw i przystępności cenowej w coraz bardziej wymagającym kontekście zmian klimatycznych. Obecnie proces integracji rynku znajduje się w krytycznym punkcie, od którego zależy skuteczne wdrożenie wszystkich regionalnych i unijnych uwarunkowań legislacyjnych implementowanych w ciągu ostatnich pięciu lat, mających na celu poprawę funkcjonowania europejskich rynków energii elektrycznej. Wśród rekomendacji ACER ukierunkowanych na zapewnienie dobrze funkcjonującego wewnętrznego rynku energii elektrycznej sformułowano zalecenia dotyczące zwiększenia zdolności przesyłowych udostępnianych do obrotu w całej UE, zakończenia procesu integracji na całym rynku energii elektrycznej, zminimalizowania barier w kształtowaniu się cen oraz wejścia i uczestnictwa nowych i drobnych graczy rynkowych.

W zasadniczej części raportu ACER wskazało trendy na unijnych rynkach energii elektrycznej, wśród których wymieniono średni spadek popytu na poziomie 4,3% spowodowany łagodną zimą i pandemią COVID-19 oraz spadek produkcji energii elektrycznej z paliw kopalnych o 11 % w porównaniu z 2019 r. 

ACER wskazuje, że w 2020 r. odnotowano wzrost produkcji energii elektrycznej wytworzonej z gazu w stosunku energii elektrycznej ze źródeł węglowych. W 2019 r. po raz pierwszy źródła gazowe wytworzyły więcej energii niż węglowe. Podobny trend zaobserwowano na rynku energii wiatrowej i OZE, gdzie przewaga wolumenu produkcji nad źródłami węglowymi wyniosła w 2019 r. odpowiednio 15,1% i 11,8%. Według analiz ACER na rynku wytwórców OZE moc zainstalowana w ostatnich 5 latach systematycznie rosła osiągając 475 GW w 2020 r. z 360 GW w 2016 r., stanowiąc wzrost na poziomie 32 %. Instalacje wiatrowe i słoneczne najbardziej przyczyniły się do wzrostu, stanowiąc 65% miksu w 2020 r. I odwrotnie, moc zainstalowana węgla i elektrowni jądrowych systematycznie spadała od 2018 r. Ponadto w badanym okresie  2016-2020 moc zainstalowana elektrowni gazowych kształtowała się na stabilnym poziomie. Na rynku praw do emisji CO₂ w okresie 2018-2020 r. ceny wzrosły w sposób znaczący, by z początkiem 2020 i z pierwszymi lockdownami spaść utrzymując się w 2020 roku na średnim poziomie 25 EUR/tonę CO₂. Wśród innych zaobserwowanych trendów raport wskazuje na wzrost odsetka elektromobilności. Na przestrzeni lat 2016-2020 odsetek nowo rejestrowanych samochodów elektrycznych w Unii Europejskiej wzrósł z 0,9% do 10,5%. Raport wskazuje również na ponad 4-krotny wzrost liczby punktów ładowania samochodów elektrycznych, z 0,5 mln w 2015 r. do ponad 2 mln w 2020 r. Agencja wskazuje również na istotne nowe trendy w zakresie kształtowania wzorca wytwarzania i konsumpcji energii elektrycznej wśród których istotną role odgrywać będzie coraz szersze zastosowanie pomp ciepła, systemów mikro magazynowana energii oraz fotowoltaiki w gospodarstwach domowych, wpływających na zmianę i spłaszczenie profilu zużycia energii.

Rola metanu w procesie dekarbonizacji

W opublikowanym  z końcem października raporcie agendy ONZ, UNEP (United Nations Environmental Programme) opisuje znaczenie procesu ograniczania emisji metanu z paliw kopalnych jako istotnego zjawiska w ramach globalnego procesu dekarbonizacji. 

W raporcie wskazano, iż emisja metanu ze źródeł antropogenicznych aż w 25% odpowiedzialna jest za proces ocieplenia klimatu. W głównej mierze źródłem emisji metanu jest spalanie paliw kopalnych – ropy naftowej i węgla. Przemysł paliw kopalnych odpowiada za jedną trzecią antropogenicznych emisji i jest sektorem o największym potencjale redukcji.

W związku z obserwowanymi procesami, na szczycie G20  w przeddzień ostatniej rundy rozmów klimatycznych, w ramach COP26 w Glasgow, powołano Międzynarodowe Obserwatorium Emisji Metanu (IMEO).

IMEO poprawi dokładność raportowania i publiczną przejrzystość w kwestii emisji metanu powodowanej przez człowieka. IMEO początkowo skupi się na emisjach metanu z sektora paliw kopalnych, a następnie rozszerzy się na inne główne sektory emitujące, takie jak rolnictwo i odpady. Ponadto IMEO zapewniać będzie środki do nadania priorytetów działaniom i monitorować zobowiązania podjęte przez podmioty państwowe w ramach Global Metan Pledge – wysiłku ponad trzydziestu krajów pod przewodnictwem USA i UE w celu ograniczenia emisji metanu o 30% do 2030 r. Aby pozostać na dobrej drodze do osiągnięcia celu porozumienia paryskiego, jakim jest ograniczenie zmian klimatycznych do 1,5°C, świat musi do 2030 r. zmniejszyć prawie o połowę emisje gazów cieplarnianych, co także podkreśla Międzyrządowy Zespół do spraw Zmian Klimatu (IPCC).

Wskazuje się, że metan uwalniany bezpośrednio do atmosfery oddziałuje ponad 80 razy intensywniej na atmosferę niż CO₂ w 20-letnim w horyzoncie czasowym. Ponieważ jednak czas życia metanu w atmosferze jest stosunkowo krótki – od 10 do 12 lat – działania mające na celu zmniejszenie emisji metanu mogą przynieść natychmiastową redukcję tempa ocieplenia, przynosząc jednocześnie korzyści w zakresie jakości powietrza.